Reizigers:
Sharon van Uum, journaliste
Reis:
3-daags bezoek aan Het rozenfestival in Bulgarije
Plaatsen:
Kazanlak, Karlovo
Reisdata:
29-05-09 t/m 31-05-09
Rozenfestival: eerbetoon aan de roos en de vrouw
Bulgaren vergelijken een mooie vrouw met een roos. Het symbool van het land. Een prachtig klein meisje wordt er liefkozend een 'kleine roos' genoemd. Één keer per jaar eren de Bulgaren hun rozen of je het nou hebt over de bloem of de vrouw. Tijdens het Rozenfestival op 30 juni 2009 waan ik me met de zoete rozengeur in mijn neus in de vallei. De uitbundige folklore en schoonheid van de omgeving lijkt de tijd terug te draaien.
Bulgaren zijn trots op hun 'vloeibare goud' en terecht. De kostbare roos, om precies te zijn de Rosa Damascena, groeit in de Rozenvallei tussen de uitlopers van het Balkangebergte in het hart van het land. Op het station van Karlovo ontmoet ik, Nadia, mijn gastvrouw en gids voor de komende vijf dagen die Rodina Travel voor me heeft geregeld. Ze blijkt een spontane en knappe 23-jarige vrouw te zijn, even oud als ik. Ik wordt hartelijk ontvangen in haar ouders huis en geniet de komende dagen van de gastvrijheid van de Oost-Europeanen. Ze zorgen er voor dat het me aan niets ontbreekt, ook al woont het gezin van vier in een krap en oud appartementencomplex aan de voet van de berg.
Rozen plukken
Om het juiste gevoel bij deze regio te krijgen, moet ik eerst mijn handen uit de mouwen steken. In een oude Lada four-wheel drive hobbelen Nadia en ik om 7 uur 's ochtends dwars door een akker naar een rozenplantage. Zo'n tien mensen zijn rustig aan het plukken in paren tegenover elkaar met een lange rij struiken tussen hen in. Ze kletsen ondertussen over ik weet niet wat. Misschien over de rozenkoningin van dit jaar. Is zij wel de terechte winnaar? Morgen is het Rozenfestival en zij staat centraal. Een jonge vrouw net klaar met de middelbare school is gekozen door een jury in een wat Amerikaanse aandoende missverkiezing. Daar ontstaat natuurlijk elk jaar discussie over.
Ik krijg een schort om met een buidel aan de voorkant, daar moeten de rozen in. Witte handschoenen moeten me beschermen tegen de kleine doorns. Het plukken heb ik gauw onder de knie, maar zo snel als de ervaren plukkers gaat het bij mij niet. Ik geniet vooral van het uitzicht. Het Balkan gebergte loopt hier over in een enorme vallei. Aan de horizon is nog net de andere bergrug te zien die dit prachtige landschap verder naar het westen weer insluit. Ook vind ik het bijna zonde om de mooie open rozen te plukken.
De struiken vol lichtroze rozen met de douw druppels van de vroege ochtend nog op de blaadjes ruiken ook nog eens heerlijk. Ik zou hier eigenlijk met een lieve man op een kleedje willen genieten van een uitgebreid ontbijt. Dat zit er helaas niet in, zucht. Toch fantaseer ik nog even lekker door terwijl ik de rozenblaadjes in de buidel van mijn schort stop. Na een uurtje worden mijn dagdromen abrupt verstoord door een stortbui. De plukkers trekken blij hun poncho's aan en gaan verder: een bui in de nacht of vroege ochtend en veel zon overdag is het beste voor de rozen. Nadia en ik, zonder poncho, scheuren weer weg in de Lada.
Het Rozenfestival
Zaterdagochtend vroeg begint het festival op een rozenplantage met het plukken van de rozen en een korte ceremonie met de Rozenkoningin als middelpunt. Ze draagt een rozenkrans in haar zwarte haren en lange roze jurk in dezelfde lichtroze kleur. De plastic schorten van de plukkers hebben plaats gemaakt voor rieten manden en traditionele klederdracht. In de loop van de ochtend begint het belangrijkste onderdeel van het festival. De rozenkoningin wordt staand achterin een auto door de stad gereden waar langs de route allerlei groepen uit Karlovo en de omgeving zich aan haar presenteren. Van de majorettes en het fanfare tot traditionele zanggroepen en dansers in klederdracht. Mannen met enorme maskers en koebellen rond hun middel rennen door de straat. Een groep oude vrouwen zingt een lied. Jongens in klederdracht doen een dans waarbij ze zo hoog mogelijk proberen te schoppen. Niet alles is indrukwekkend en zuiver gezongen, maar aandoenlijk en vrolijk is het wel. De rozenkoningin glimlacht constant, knikt en zwaait af en toe als een echte koningin.
De parade eindigt op het centrale plein in de stad waar de bevolking zich al verzameld. 'Kleine rozen' omringen de rozenkoningin en gooien rozenblaadjes voor haar voeten als ze naar het podium loopt. De fontein verspreidt de geur van rozen. De burgemeester spreekt de menigte toe met naast hem de rozenkoningin. Hij hoopt dat de rozenoogst dit jaar net zo mooi zal zijn als de Rozenkoningin in de bloei van haar leven. Daarna begeleidt hij haar naar het terras waar de lokale politici en andere belangrijke personen een tafel en stoel hebben gekregen om de volgende shows te bekijken. Nadia's zusje zit bij de majorettes en in spanning hoopt Nadia dat er geen stokjes vallen. Grote dansgroepen voeren traditionele dansen uit, waar de saaie Hollandse klompendansers nog iets van kunnen leren.
Halverwege de middag is de ceremonie afgelopen en rust iedereen even uit, thuis of op het terras rond het plein. Nadia en ik lopen even over de markt en ik probeer er rozenjam. Ik vind het geen groot succes. We eten thuis en maken ons op om te gaan stappen. Eerst ontmoet ik haar vrienden in een super hippe cocktailbar, waar de lekkerste cocktails zo'n twee euro kosten. Dit had ik niet verwacht na al die ouderwetse tradities. Later dansen we in een club aan het centrale plein. De dj draait Bulgaarse popfolk. Een soort goedkope trancemuziek met allemaal de zelfde beat en allemaal dezelfde vrouwelijke zangstem. In het Bulgaars ook nog eens met soms een refrein in het Engels. Nadia en haar vriendinnen gaan helemaal los. Nadia vertelt me eerlijk dat niemand hardop durft toe te geven van deze muziek te houden, maar iedereen gaat altijd wel naar deze club en de zangeressen zijn supersterren. Ik bestel nog een cocktail en meng me tussen de dansende meiden. Het wordt een late avond.
Tijdens het rozenfestival sta je ook als toerist nog helemaal tussen de lokale bevolking.
Sharon van Uum